کدام دوستان موجب سعادت انسان می­ شوند؟

داشتن دوستان صالح و کریم، موجب سعادت و خیروبرکت در زندگی انسان می‌شود.
 

چکیده : وجود دوستان، باعث خیروبرکت و شادی در زندگی انسان می‌شود؛ لذا داشتن دوستان نیز از مصادیق سعادت، شمرده‌شده است. البته روایات، مطلق دوست را جزء مصادیق خوش بختی به شمار نیاورده‌اند؛ بلکه ویژگی‌هایی از دوستان، موردتوجه قرارگرفته است که در راستای سعادت دنیوی و اخروی است. با ما همراه باشید.

تعداد کلمات 824 / تخمین زمان مطالعه 4 دقیقه

یکی از مصادیق سعادت -که در روایات به آن اشاره‌شده، داشتن دوست است که خود، سرفصل بسیار جالبی است؛ اما همان‌طور که تاکنون نیز مشخص‌شده، اسلام در اینجا نیز هر دوستی‌ای را مدنظر قرار نمی‌دهد؛ بلکه ویژگی‌هایی برای آن مطرح می‌کند که در راستای دو لایة سعادت (سعادت دنیوی و سعادت اخروی) است که در ادامه، به ترتیب، آن‌ها را مورد ارزیابی قرار می‌دهیم.
1. صالح بودن. یکی از ویژگی‌های لازم برای دوست، صالح بودن است. امام زین‌العابدین، دراین‌باره می‌فرماید: آن من سعادة المرء أن... یکون خلطاوه صالحین.[1]  از سعادت مرد.... داشتن دوستان صالح است.
2. کریم بودن.  در حدیث دیگری، پیامبر خدا از ویژگی کرامت، یادکرده و می‌فرماید: أسعد الناس من خالط کرام الناس.[2]  سعادتمندترین مردم، کسی است که با مردمان باکرامت، درمی‌آمیزد.
این دو ویژگی، هم سعادت دنیوی را تأمین می‌کنند، هم سعادت اخروی را. افراد صالح و کریم، در امور دنیوی، یاور و قابل‌اعتمادند و در امور اخروی نیز کمک‌کار بوده، فرد را در مسیر تکامل، یاری می‌کنند.
3. داشتن دوستان متعدد. از سوی دیگر، در روایات، به بُعد کمیت نیز پرداخته‌شده و فراوانی آن‌ها نیز، ازجمله عوامل سعادت شمرده‌شده است. امام رضا، دراین‌باره می‌فرماید: کثرة المحبین من السعادة[3] فراوانی دوستان، از سعادت است.
پس یکی از دارایی‌هایی که داشتن آن، باعث سعادت و خیروبرکت می‌شود، داشتن دوستان صالح است، به‌ویژه اگر فراوان باشند. حمایت اجتماعی، حمایت مالی و مهم‌تر و زیربنایی‌تر از همه، نیاز به تعلق، محبت کردن و مورد محبت قرار گرفتن، جملگی از نیازهای اساسی محسوب می‌شوند. امروز نیز باوجود پیشرفت خدمات اجتماعی و بیمه‌های مختلف، همچنان به دوستان خود نیازمندیم و علت آن، احساس تعلقی است که باید تأمین شود.

شاید بسیاری باشند که نیازمند به کمک مالی دوستان خود نباشند؛ اما همچنان، نیازمند دوستان مهربان و باوفا هستند. مهم‌ترین علت آن، همان نیاز به تعلق است که هنوز، جوامع صنعتی و امروزی نتوانسته‌اند برای این نیاز بشر، جایگزین مناسبی پیدا نمایند. به همین دلیل، تنظیم روابط میان فردی، محبوب بودن در محل کار، مدرسه و...، حفظ دوستان و مسائل مربوط به روابط نزدیک،[4] از مسائل مهم و رایج در جوامع صنعتی است که کتاب‌های فراوانی را نیز به خود اختصاص داده است.
 

همسایه خوب و صالح نیز می‌تواند باعث خیروبرکت گردد. پیامبر اکرم (ص)، بخشی از سعادت را درگرو همسایه صالح می‌داند:
من سعادت المسلم... الجار الصالح.[5]
از سعادت مسلمان، ... داشتن همسایه صالح است. البته اگر به فواید داشتن همسایه خوب توجه کنیم، مشاهده خواهیم کرد که در ابعاد مختلفی از زندگی ما تأثیر دارد. اگر این فواید را موردتوجه قرار دهیم تا حدودی متوجه اهتمام اسلام به اهمیت همسایه، به‌ویژه همسایه صالح، خواهیم شد:
1. مجاورت، هم‌نشینی، نزدیکی و رودرروی یکدیگر بودن. شاید مهم‌ترین و قهری‌ترین مسئله در این زمینه، سطح ارتباط همسایگان با یکدیگر باشد که همین امر، باعث می‌شود تا بسیاری از تأثیر و تأثرها در این ارتباطات، شکل بگیرد.
تأثیرات تربیتی همسایگان بر یکدیگر، مخصوصاً بر کودکان و نوجوانان یکدیگر، بسیار حائز اهمیت است و اگر همسایه، صالح باشد، بدون شک، این تأثیرگذاری‌ها نیز مثبت خواهد بود.
یکی دیگر از آثار این مجاورت، ارتباطات خانوادگی، برگزیدن دوست و حتی اختیار همسر است که جایگاه همسایه و مخصوصاً همسایه خوب را نمایان می‌کند.

2. امنیت اجتماعی. همسایگان، تأثیر به سزایی در امنیت اجتماعی محله خوددارند. اگر آن‌ها افرادی مسئولیت‌پذیر، سالم و صالح باشند، علاوه بر آن‌که خود مرتکب خطا نمی‌شوند، نسبت به جامعه خود نیز حساس خواهند بود. همین امر، ضریب امنیت اجتماعی - اخلاقی محیط پیرامونی آن‌ها را بالا خواهد برد.

3. تشریک‌مساعی در مشکلات اقتصادی.گاهی همسایه خوب، می‌تواند حتی در مشکلات اقتصادی نیز به کمک یکدیگر بیایند و تأکیداتی از اسلام، وجود دارد که مصداق کامل آن، برای همسایه می‌تواند صادق باشد.
با توجه به سطح تأثیرگذاری همسایگان بر روی یکدیگر، می‌توان درک نمود که تا چه اندازه، همسایه صالح می‌تواند مقدمات خیر و شادی را در محیط زندگی ایجاد نماید. بدون شک، این فضا می‌تواند ما را درراه عبودیت، یاری‌رسان باشد.

منبع: سعادت و شادکامی از دیدگاه اسلام
نویسنده: حمزه عبدی

پی نوشت : 
[1]. الکافی، ج ۵، ص ۲۵۷، ح ۱، کتاب من لا یحضره الفقیه، ج ۳، ص ۹۹، ح ۳۸۵؛
الخصال، ج ۱، ص ۱۵۹، ح ۲۰۷.
[2]. کتاب من لا یحضره الفقیه، ج ۴، ص ۲۸۲، ح ۸۳۶؛ معانی الأخبار، ص ۱۹۶؛ روضة الواعظین، ص ۴۷۴؛ کنز الفوائد، کراجکی، ج ۱، ص ۳۰۰.
[3]. بحار الأنوار، ج ۷۹، ص ۳۰۳.
[4]. Close relationship.
[5]. الخصال، ج ۱، ص ۱۸۳، ح ۲۵۲.